Amaç: Kolorektal karsinomlar (KRK) içinde farklı gidişat ve tedavi cevabı gösteren gruplar bulunmaktadır. Bunların ortaya çıkarılması ve tedavi hedeflerinin belirlenmesi için biyobelirteç arayışları sürmektedir. SATB2 (Special AT-rich sequence-binding protein 2), bir kromatin düzenleyici olup, nöral ve osteoblastik diferansiasyonu kontrol rolü ile ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca erişkinde alt gastrointestinal sistem epiteline spesifik bir belirteç olduğu farkedilmiştir. Kolorektal karsinomlarda SATB2 immüno-ekspresyonu, iyi prognozla ve neoadjuvan tedaviye iyi yanıtla ilişkilidir. SATB2’nin, kolon karsinomlarında önemli belirteçler olan diferansiasyon derecesi ve MSİ paneli ile ilişkisi ve tümör diferansiasyon derecesi ile ilişkisi araştırılmıştır.

Yöntem: Toplamda 202 KRK, 14 normal kolon mukozası, 6 tübüler ve 2 serrated adenom içeren 4 adet doku mikrodizini, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı’nca 2006-2015 yılları arasında rapor edilmiş olgular arasından seçilerek hazırlanmıştır. Her olgudan 0.1 - 0.3 cm çaplı 1 veya 2 örnek alınmıştır. Nükleer SATB2 ekspresyonu immünohistokimyasal olarak değerlendirilip boyanma şiddeti 0-2 arasında skorlanmıştır. Tümör diferansiasyon derecesi (College of American Pathologists - CAP kriterlerine göre) ve MSİ durumu (MLH1, MSH2, PMS2, MSH6 paneli), SATB2 boyanma şiddeti ile Pearson kikare testi kullanılarak karşılaştırılmıştır.

Sonuçlar: Normal kolon mukozasının (n=14) büyük kısmı (n=13) kuvvetli SATB2 ekspresyonu sergilemektedir. Değerlendirilebilen karsinomların (n=180); 93’ü (%51.7) kuvvetli, 62’si (%34.4) zayıf SATB2 ekspresyonu göstermektedir, 25 olgu (%13.9) SATB2 negatiftir. MSİ durumu ile SATB2 ekspresyonu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p= 0.000073); mikrosatellit instabil tümörlerde SATB2 ekspresyonu daha zayıf olma eğilimindedir. Diferansiasyon derecesi ile SATB2 ekspresyonu arasındaki ilişki de istatistiksel olarak anlamlı (p=0.000388, Pearson ki-kare) olup ikisi arasında zayıf bir pozitif korelasyon saptanmıştır (Kendall-tau korelasyon katsayısı: 0.175, p=0.011).

Tartışma: Üst – alt gis karsinomu ayrımında, over primeri – metastatik kolorektal karsinom ayrımında kolorektal karsinom belirteci olarak kullanılması önerilen SATB2 ekspresyonu, iyi diferansiye, mikrosatellit stabil tümörlerde daha kuvvetli pozitif olma eğilimindedir. SATB2, uygun klinik ve patolojik senaryolarda tanısal olarak veya neoadjuvan tedavi cevabını tahmin etmek amacıyla kullanılabilir.