2Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Abd
3Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Abd
Özet
Amaç
Çölyak hastalığı (ÇH); tüm dünyada yaklaşık %1 oranında görülen, genetik olarak bu hastalığa yatkın bireylerde gluten alımı sonrası mukozal hipersensitivite sonucu ince barsakta villus hasarı ile seyreden otoimmün bir hastalıktır. Klinik olarak ÇH’dan şüphelenilen hastalarda tanı; genetik, serolojik testler ve histopatolojik inceleme ile konulur. İnce barsak tutulumunun bulbustan başlayıp distale doğru diffüz tutulum yaparak ilerlediği düşünülmekle birlikte son yayınlarda yamasal tutulumlar da bildirilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada ÇH tanılı hastalara ait bulbus ve distal duodenum biyopsilerinde yamasal tutulum sıklığı ve bulbus biyopsisinin önemi araştırılmıştır.
Gereç ve yöntem
Çölyak tanılı 178 hastaya ait bulbus ve distal duodenum biyopsilerine ait H&E ve CD3 boyalı kesitlerde; biyopsi parça sayısı, villus kript oranı, kript hiperplazisi, intraepitelyal lenfosit sayısı (İEL) değerlendirilmiştir. Mann-Whitney and Ki-kare tesleri le istatistiksel analizler yapılmıştır.
Bulgular
Hastaların %60’ı (106) çocuk, %40’ı (72) erişkindir. Marsh sınıflamasına göre hastaların % 25’i tip 1, %38’i tip 2, %37’si tip 3 GSE dir. Yaş ortalaması 20 dir (2-80). Ortalama biyopsi sayıları bulbusta 1,8 (1-4), duodenumda 3 (1-8); İEL sayısı bulbusta %56, duodenumda %53’tür. Hastaların %25’inde (44) bulbus ve duodenumda villuslar normal olup sadece İEL artışı görülmüş, %56’sında (100) hem bulbus hem distal duodenum da villus hasarı izlenmiş, %19’unda (34) yalnızca bulbus veya distal duodenumda villus hasarı saptanmıştır. Villus hasarı 34 vakanın 15’inde (%8) sadece bulbusta; 19’unda (%11) sadece duodenumdadır. Her iki biyopside de villus hasarının izlendiği 100 vakanın 31’inde (%17) villus hasarının şiddeti bulbus ve duodenum örneklerinde farklıdır. 28’inde (%15) bulbusta villus kısalması, duodenumda tam düzleşme; 3’ünde (%2) bulbusta tam düzleşme, duodenumda villus kısalması görülmüştür.
Sonuç
Literatürde ÇH tanılı hastalarda yamasal ince barsak tutulumunun % 2-13 oranında görüldüğü bildirilmektedir. Çalışmamızda bu oran %19 olarak görülmüş, bulbusu normal olup distal duodenumu hasarlı, distal duodenumu normal olup bulbusu hasarlı olgulara rastlandığından günlük pratikte ÇH tanısında distal duodenum yanı sıra bulbus örneklemesinin yapılması gerektiği düşünülmüştür.